Od Iris pumila do Iris SDB

Irysy bródkowe o niskim wzroście są roślinami zasiedziałymi od dawna w ogrodach. Niby, bo aż do drugiej połowy XX wieku nie da się ich zaliczyć do grupy roślin powszechnie uprawianych. Dzikie irysy karłowate interesowały raczej botaników niż ogrodników. Sadzono je co prawda już w szesnastowiecznych ogrodach ale raczej z powodów kolekcjonerskich niż ze względu na walory ozdobne. Swoją chwilę miały wraz z nadejściem mody na alpinaria ale i tam nie były roślinami o statusie gwiazd. Z powodu krótkiego okresu kwitnienia nie były sadzone nazwijmy to w "celach ozdobnych", znacznie dłużej kwitnący wysocy bracia stanowili wymiatającą konkurencję. Dopiero w drugiej połowie XX wieku zaczęto prace hodowlane mające na celu uzyskanie karłowatych irysów o wydłużonym w stosunku do Iris pumila okresie kwitnienia. Oczywiście nie tylko na samej długości kwitnienia się skupiano - uzyskanie nowych barw czy typu kwiatów, no i przede wszystkim utrzymanie określonego wzrostu to cele których osiągnięcie założyli sobie pierwsi hodowcy karzełków. U zarania epoki SDB ( Standard Dwarf Bearded ) bardzo wczesne kultywary wyglądały mniej więcej tak jak roślina z poniższego zdjęcia.

Wczesne krzyżówki irysów bródkowych karłowych są niższe niż współczesne SDB, bliżej im do dzikich protoplastów którzy osiągali wzrost około 20 cm i wcześnie zakwitali. Współczesne kultywary o takim wzroście i terminie kwitnienia zalicza się do kategorii MDB ( Miniature Dwarf Bearded ). Na polu hodowli irysowych karzełków wielkie zasługi położyli dwaj amerykańscy hodowcy - Paul Cook (1891-1963) i Geddes Douglas (1902- 1993). Najwyższe wyróżnienie AIS dla irysów kategorii SDB to Cook - Douglas Medal, takim to sposobem amerykańscy Irysowi uczcili obydwu panów. Drogę jaką przeszły karzełki można zaobserwować oglądając zdjęcie odmiany o której do niedawna sądziłam że może być odmianą 'Green Spot' Paula Cooka z 1951 roku, uhonorowaną w 1959 roku Award Of Merit ( to krzyżówka siewki Cooka z żółtym Iris pumila ). Kłopot w tym że istnieje mnóstwo starych, niemal całkiem zapomnianych odmian a także i zwykłych siewek i dość ciężko rozeznać się "w temacie". Irysów tak podobnych że niemal bliźniaczych jest całe mnóstwo i konia z rzędem temu kto to wszystko ogarnie i przypisze właściwe nazwy do właściwych irysów. Ja wymiękam więc nie jestem tak na 100% pewna czy aby właściwie rozpoznaję stare odmiany, myślę jednak że sfocony irys pochodzi z wczesnego okresu hodowli karłowych irysów. Tak więc zdecydowałam się pokazać z pomocą tej fotki jak zaczęły wyglądać SDB w latach pięćdziesiątych XX wieku.

Mieszańce ogrodowe niskich irysów spotykane w handlu bardzo często określane są jako pumila. Nie do końca jestem pewna czy aby tak na 100% mają prawo do tej nazwy, wszak Paul Cook "pracował" nie tylko z Iris pumila ale też z "normalnymi" irysami bródkowymi no i z irysami piaskowymi ( czyżby w hybrydyzacji SDB miał swój udział Iris humilis sub. arenaria? ). Z dostępnyych mi informacji nie wynika siewki jakich irysów zostały użyte do stworzenia SDB ale coś jest na rzeczy z tymi piaskowymi bo zdaje się że tetraploidalne irysy różnych gatunków można krzyżować. Przyznaję że jestem na bakier z systematyką ale mi tu nie gra z tym pumilowaniem. Bezczelnie oświadczam że strasznie mnie ta pumila dodawana do karłowatych irysów wkurza i że gdzie tylko mogę wciskam twierdzenie że ogrodowe mieszańce to raczej średnio pumila ale na pewno SDB. Na zakończenie postu, żeby mnie kwasy nie zalały po wyjaśnieniu mojego stosunku do "handlowej pumili", wkleję zdjątko bardzo miłego, całkiem współczesnego irysa SDB. Z wzorkiem plicata, kolorami przepięknymi i mandarynkową bródką - tadam, tadam - oto 'Music' Keitha Keppela z 1998 roku, zdobywca Cook - Douglas Medal w roku 2007.