Roma - spacerownik turystyczny - część pierwsza

Spacerownik turystyczny to takie trasy po których przewodnicy gonią wycieczki, znaczy absolutny must see w Rzymie ( z wyłączeniem Watykanu ). Nie ma siły, każden turysta trafia na Piazza Navona. Nie ma zmiłuj bo plac leży w północnej części miasta ( droga do Watykanu, więc jest po tej drodze ) i  ma wszystko co rzymski plac posiadać powinien.  Zabytki w masie ( w kościele św. Agnieszki kopuła urody przecudnej,  o jej przepięknym wymalowaniu ledwie napomknę ), fontanny i klasyczna urodę.  Plac powstał z inicjatywy papieża Innocentego X na ruinach starożytnego stadionu Domicjana, zbudowanego na Polu Marsowym w roku 86. Piazza Navona ma stadionowe rozmiary: 54 × 276 m. Jakieś tam fragmenty ruin stadionu podobno się zachowały w piwnicach budynku w północnej części placu. Nazwa placu najprawdopodobniej pochodzi od zniekształconego wyrażenia in agone ( na stadionie uprawiano konkurencję lekkoatletyczne typu greckiego, tzw. agoni ). Aktualną zabudowę piazza Navona zawdzięcza temuż papieżowi Innocentemu X, który powierzył Francesco Borrominiemu sporządzenie projektu rozbudowy pałacu i kościoła Sant' Agnese in Agone ( drzewiej tam była kaplica upamiętniająca miejsce kaźni męczenniczki ). Giovanni Lorenzo Bernini zbudował w centralnej części placu największą jego atrakcję  - Fontana dei Quattro Fiumi, czyli wyobrażenie czterech wielkich rzek  umieszczone wokół egipskiego obelisku sprowadzonego na polecenie papieża z ruin Cyrku Maksencjusza ( rzymskie obeliski są tak zasiedziałe że Egipcjanie nie domagają się ich zwrotu, jakieś pocieszenie dla Brytyjczyków - za 2000 lat będą mieli problem z rewindykacją zabytków z głowy ). Te rzeki to Nil, Dunaj, Ganges i ... zaskoczka  - Rio de la Plata. Dlaczego ta któraś tam pod względem wielkości rzeka Ameryki Południowej a nie Amazonka czy północnoamerykańska Missisipi?  Amazonkę niby znano ale nie dowierzano że takie cóś naprawdę istnieje, a Missisipi to dla XVII wiecznych Europejczyków jakieś bagna były gdzie ukrywali się piraci albo "dzicy". Natomiast okolice estuarium La Plata to prawie cywilizacja. Nie dziwcie się że na szczycie obelisku znajduje się marmurowy gołąbek, papież Innocenty X pozwolił przenieść obelisk z via Appia i w zawiązku z tym uznał że cóś mu się należy, stąd ta rzeźba gołębia z gałązką oliwną nawiązująca do  herbu papieskiego rodu Pamfili. Na placu są jeszcze dwie inne fontanny - w południowej części znajduje się Fontana del Moro z postacią Maura, zaprojektowaną przez Berniniego. Maura umieszczonego centralnie Otaczają go delfiny i inne morskie zwierzęta dodane w XIX wieku. W północnej części zbudowano Fontana del Nettuno, z grupą morskich nimf. Fontannę zaprojektował Giacomo della Porta w XVI wieku, ale figurę Neptuna dodano dopiero w 1878 roku. Plac tak naprawdę zyskał życie w roku 1477, kiedy papież Sykstus IV przeniósł tutaj z Kapitolu targ, który działał w tym miejscu do około 1867 ( wicie rozumicie - wojenki papieskie z możnymi rodami Rzymu ). Dziś ten targowy charakter placu przypomina jarmark przedświąteczny w grudniu.

Z placu rzut kamieniem do Panteonu. Panteon to chyba najczęściej odwiedzana przez turystów starożytna budowla w Rzymie.  Wstęp jest darmowy więc zabytek oblegany. Łacińskie Pantheon  pochodzi z greckiego Πάνθειον – miejsce poświęcone wszystkim bogom. Tę okrągłą świątynię na Polu Marsowym ufundował cesarz Hadriana w roku 125 na miejscu wcześniejszej, ufundowanej przez Agryppę w  27 roku  p.n.e., która spaliła  w pożarze w 64 roku. Projektował i kierował budową  Apollodoros z Damaszku, który nie odtworzył pierwotnej budowli ( zachowano ocalały z pożaru prostokątny portyk z kolumnadą i z napisem fundacyjnym na belkowaniu frontonu, dedykowanemu Agryppie ). Panteon poświęcony był bóstwom planetarnym oraz ówcześnie panującemu cesarzowi, a w pierwszej dekadzie   VII wieku  został zaadaptowany za sprawą  papież Bonifacego IV na katolicki kościół ( nazywa się Santa Maria ad Martyres ). Podczas najazdu barbarzyńców na Rzym w V wieku świątynia została uszkodzona, choć szczęśliwie  w niewielkim stopniu. W roku 663 na polecenie cesarza Konstansa II zdjęto brązowe, pozłacane płytki pokrycia kopuły wykorzystując kruszec do bicia monet. Wierzch kopuły został pokryty ponownie w roku 735, za sprawą  papieża Grzegorza III . Niestety złocony brąz nie wrócił, dach pokryto blachą ołowianą. W XIV wieku Panteon został zamieniony w fortecę. W okresie renesansu został odnowiony. Pracami kierował Rafael Santi. Mimo fascynacji starożytnością w XVII wieku doszło do prawdziwego barbarzyństwa, wojujący z protestanckimi władcami Niemiec papież Urban VIII znany wcześniej  jako Maffeo Barberini,  wymyślił że wykonane z  brązu  kwiatony z tympanonu i dźwigary z portyku Panteonu ( a także inne brązowe elementy antycznych rzymskich budowli, np. z term Karakalli ) można wyłamać z murów, zaś z uzyskanych tą drogą ton brązu wykonać działa. W roku  1632 odlano te armaty a z reszty metalu  wykonano spiralne  kolumny według projektu Berniniego podtrzymujące baldachim  nad grobem św. Piotra w Bazylice św. Piotra w Watykanie ( znaczy "I Panu Bogu świeczkę i diabłu ogarek" ).  Jak to mawiali  rzymianie "Quod non fecerunt barbari, fecerunt Barberini" co tłumaczu się na polski  "Czego nie zniszczyli barbarzyńcy, zniszczył Barberini".

Mimo tych wszystkich zniszczeń Panteon jest jednym z najlepiej zachowanych w Rzymie zabytków starożytności. Swego czasu był  największą budowlą kopułową na świecie ( nawet kopuła Bazyliki św. Piotra ma o metr mniejszą średnicę ). Kopuła budowli odlana jest z niezbrojonego, monolitycznego betonu ( rzecz jasna z rzymskiego betonu ). Pośrodku  kopuły znajduje się  otwór zwany oculusem  o średnicy ok. 7,9 m, przez który do wnętrza budowli dostaje się światło. Ponieważ otwór nie ma przykrycia, wymyślono że posadzka znajdująca się pod nim będzie lekko wklęsła z odpływem na zewnątrz do odprowadzania deszczówki. Teraz zacytuję  za wiki " - Struktura kopuły jest pozbawiona nadmiernej masy oraz usztywniona żebrami przez zastosowanie kasetonów, a masywne ściany bębna podporowego kopuły zostały usztywnione i uelastycznione ( na ich ruchy od zmian termicznych ) przy jednoczesnym znacznym obniżeniu ich masy poprzez regularnie rozmieszczone wnęki. Siły poziomego rozporu kopuły zostały zrównoważone przez nadbudowanie w postaci schodkowo spiętrzonych siedmiu pierścieni dociążających płaszcz kopuły w polu jej oparcia na bębnie podporowym ścian Panteonu." Znaczy taki cud techniki i architektury, jeszcze XIX wieczni  architekci i inżynierowie mieli zagwozdkę z konstrukcją tego typu i tych rozmiarów ( Panteon jest rotundą o średnicy 43,6 m i takiej samej wysokości ) . Przed wejściem do świątyni znajduje się dobudowany trzyrzędowy portyk 16 kolumn w porządku korynckim, z czego 8 ustawionych jest w pierwszym rzędzie. Wieńczy go tympanon, pod którym, na belkowaniu widnieje inskrypcja którą można przetłumaczyć " Wzniesiony przez Marka Agryppę, syna Lucjusza, kiedy był po raz trzeci konsulem". Wysokość tego portyku wraz z tympanonem wynosi, bagatela, 25,0 m. Hym... dla mła znalezienie  się w pobliżu tych kolumn już było swoistym przeżyciem, mła jest i tak niższa niż większość populacji a tu starła się wzrokiem z rzymską gigantomanią. W  Panteonie miejsce spoczynku znaleźli ludzie zasłużeni dla Rzymu i Italii: Perin del Vaga, Baltazar Peruzzi, Umberto I i królowa Margherita, Wiktor Emmanuel II i przede wszystkim Rafael Santi ( ta Madonna z Dzieciątkiem ze zdjątka powyżej to  nad jego grobowcem ) i jego zmarła przed nim narzeczona, Maria Bibbiena.

Po wizycie w Panteonie  sporo turystów drepcze na Piazza Colona, obejrzeć jedną z kolejnych pozostałości po starożytnej potędze - Kolumnę  Marka Aureliusza. Ale o tej atrakcji i inszych mła napisze później, coby Was nie przemęczyć.