Ożanka najwłaściwsza

Ożanka właściwa Teucrium chamaedrys należąca do rodziny  jasnotowatych Lamiaceae pochodzi z rejonu basenu Morza Śródziemnego, choć zakres jej występowania sięga Azji Mniejszej, Iranu i Uralu. Gatunek dość zmienny - rozróżnia się czternaście podgatunków i jedną odmianę ( 'Nana' - nieco niższa ). Zaliczana jest do grupy podkrzewów, czyli roślin mających przejściowy charakter pomiędzy krzewami a roślinami zielnymi ( znaczy zimą nie zanika ). U nas spotykana jest głównie na południu kraju - Wyżynie Lubelskiej, Roztoczu, Polesiu i w dolinie Wisły od ujścia Sanu do ujścia Wieprza. Występuje też na bardzo nielicznych stanowiskach w Niecce Nidziańskiej, Bramie Krakowskiej i w Karpatach ( tylko na jednym stanowisku w Małym Grojcu w Kotlinie Żywieckiej ). W ogrodach uprawia się ją na rabatach, tworzy z niej obwódki ( dobra do odtwarzania nasadzeń historycznych - partery ogrodowe, szczególnie te zwane dywanowymi i renesansowe a wywodzące się z czasów średniowiecza partery węzłowe bardzo dobrze wyglądają w wersji ożankowej  ), obsadza się nią mury i zbocza. Lubi piochy, idealna na gleby przepuszczalne i jałowe. Posadzona na słonecznym stanowisku kwitnie długo i wytrwale. Rozmnaża się ją przez wysiew nasion wiosną, lub przez podział kęp jesienią. Strefy mrozoodporności 5-10, przemarzanie zdarza się na cięższych glebach. Nie jest to jedyna ożanka uprawiana w naszych ogrodach, uprawia się ożankę kaukaską vel hyrkańską Teucrium hircanicum, piękną, kwitnącą  w lipcu  bylinę która jednakże potrzebuje  nieco więcej  wody do  szczęścia niż jej "najwłaściwsza"  kuzynka.

Ożanka górska Teucrium montanum to roślina sadzona  na skalniakach, raczej sadzą ja kolekcjonerzy niż "zwyczajni ogrodnicy". Podobnie rzecz ma się z uprawą ożanki popielatej Teucrium polium i ożanki pirenejskiej Teucrium pyrenaicum czy Teucrium ackermanii. Szczególnie uprawa tej pierwszej, lubiącej  wymarzać zimą raczej zniechęca.  Ożanka nierównoząbkowa Teucrium scorodonia nie jest  na tyle urodna żeby stanowić "upragnienie" i  "wymarzoną roślinkę" dla większości ogrodujących ( jednak mła uprawia jej piękną formę 'Crispum' o cudownie pomarszczonych liściach ). Mile za to spoglądają na nią pasieczni bo podobnie jak inne ożanki roślina jest namiętnie  oblatywana przez pszczoły. Bardziej urodna jest ożanka pierzastosieczna Teucrium botrys, roślina dobrze wyglądająca w założeniach naturalistycznych.  Ożanka czosnkowa Teucrium scordium rośnie w dziczy i jest  w naszym kraju  na liście gatunków zagrożonych niebytem, w ofercie szkółek jej nie widziałam.  Dla mła ożanką najwłaściwszą jest ożanka właściwa, jest to jedna z niewielu roślin które zniosły z godnością upały i suszę. Jak macie piochy sadźcie ożankę najwłaściwszą! Odwdzięczy się. A Wasze koty będą Was kochały jakbyście łany kocimiętki posadzili, ożanki nazywa się czasem kocim tymiankiem.  Na szczęście nie ma wydrapywania korzonków pazurkami bo  ożanka  najwłaściwsza nie zawiera aż takiej ilości olejków eterycznych  miłych kociemu powonieniu jak Teucrium marum.