Roma - Palazzo Corsini

Narodowa Galeria Sztuki Antycznej Palazzo Corsini  mieści się w Palazzo Corsini alla Lungara w dzielnicy Trastevere  w Rzymie, tuż obok a właściwie  to na przeciw Villa Farnesina . Muzeum, będące częścią kolekcji Narodowej Galerii Sztuki Starożytnej ( pozostałe części tej kolekcji znajdują się w Villa Borghese i Palazzo Barberini ), posiada   głównie zbiory malarstwa włoskiego i flamandzkiego z okresu od XVI do XVII wieku. To  nie jest jedyny Palazzo Corsini we Włoszech, istnieje kilka pałaców należących do różnych linii tej florenckiej rodziny ( we Florencji znajduje się  Palazzo Corsini al Parione, na  brzegu Arno ). Rzymski przybytek   nazywany Palazzo Corsini alla Lungara, powstał dopiero kiedy członek tego rodu Lorenzo  Corsini został papieżem Klemensem XII. Nie znaczy że przedtem  na tym  miejscu nic  się nie znajdowało. W XV wieku stał tu budynek wzniesiony przez rodzinę Riario. W tym palazzo w latach 1659–1689  pomieszkiwała  po abdykacji ekscentryczna królowa Szwecji Krystyna. Pod jej patronatem odbywały się tu pierwsze spotkania rzymskiej Accademia dell'Arcadia . W 1736 r. Florencki kardynał Neri Maria Corsini, bratanek papieża Klemensa XII (  ach, ci nepoci, jak  bez nich rządzić? ), nabył willę i ziemię oraz zlecił zaprojektowanie nowego  budynku w który włączono starsze struktury. Pracy podjął się Ferdinando Fuga ( ten facet który zaprojektował fasadę wejściową Bazyliki Santa Maria Maggiore ). Podczas napoleońskiej okupacji Rzymu w pałacu "gościł" Józef Bonaparte. W 1883 roku pałac ten wraz z zawartością został sprzedany państwu, a kolekcja dzieł sztuki jest eksponowana w miejscu do którego owe dzieła pierwotnie  kupowano. Tereny przyległe do  pałacu czyli ogrody na wzgórzu Janiculum nalezą  dziś do Orto Botanico dell'Università di Roma "La Sapienza".

Pierwotne jądro kolekcji powstało w XVII wieku dzięki zbiorom kardynała Neri Marii Corsiniego, do których w pierwszej połowie XVIII wieku dodano inne dzieła zbierane prze członków różnych gałęzi rodu Corsini, a także różne "zdobycze" pozyskane przez "darowanie". No wicie rozumicie, wypadało cóś ładnego papieżowi przywieźć, albo jakaś miłą dla oka łapóweczkę wręczyć jego bratankowi, który tak wiele  mógł w Państwie Kościelnym załatwić.  Kolekcja obejmuje szeroki wachlarz dzieł sztuki,  głównie włoskiej od wczesnego renesansu do końca XVIII wieku. Posiada dzieła o tematyce religijnej i historycznej, a także pejzaże i obrazy rodzajowe oraz portrety . Najwięcej w tych zbiorach jest malarstwa włoskiego baroku (  zwłaszcza rzymskiego, bolońskiego i neapolitańskiego ) oraz ważnych przykładów dzieł  tzw. bamboccianti ( tak nazywano malarzy działających w Rzymie od około 1625 do końca XVII wieku którzy byli cudzoziemcami, najczęściej byli to holenderscy i flamandzcy artyści, którzy przywieźli do Włoch tradycje przedstawiania chłopskich tematów z XVI-wiecznej sztuki niderlandzkiej i tu tworzyli małe obrazy gabinetowe lub ryciny przedstawiające codzienne życie niższych klas w Rzymie i na pobliskich wsiach ) i malarzy krajobrazowych.  Nie znaczy że w galerii nie ma wcześniejszych obrazów. Jest troszki  "prymitywistów"  włoskich, między innymi braciszkowie - Fra Filippo Lippi i Fra Angelico ( błogosławiony  dominikanin  malujący słodko i pięknie ).  Dla mła ten ostatni miejscami  już wyrasta z "prymitywistów", to  jest  troszki inna bajka.

Renesansowe malarstwo wpadło mła w oko za sprawą obrazu Giovanni Anotnio Bazziego, to jego  Mojry czy też Parki macie na fotce powyżej.  Należał do grona tzw. leonardian, jeden z brytyjskich historyków sztuki określił tę artystyczną grupę dość złośliwie i zarazem zabawnie jako "Uśmiech kota z Cheshire bez kota". Taa, smutny jest los epigonów. Mła  bezczelnie śmie twierdzić że przynajmniej dwóch malarzy zaliczanych  do tej grupy miało cóś od siebie do dodania - pierwszy  to Quentin Massys a drugi to właśnie Giovanni Antonio  Bazzi zwany Il Sodoma ( jeżeli wierzyć plotom Vasariego  to Bazzi zawsze otaczał się "chłopcami i młodzieńcami bez brody, których kochał bardziej niż przyzwoitość nakazywała" ).  Jest też bardzo dobry Bassano ( mła oczywiście zamiast na św. Rodzinę i pasterzy gapiła się na zwierzęta ) i św. Rodzina pędzla Andrea del Sarto ( piąta fota od  góry )  po oblookaniu której Dżizaas stwierdziła że rozumie moją atencję dla  włoskiego manieryzmu. Pewnie gdyby podejrzewała że Annibale Caracci, autor tego malowanego tabernaculum z  fotki powyżej , tyż manierysta to by ją  znów zdziwko wzięło, he, he, he.  Mła przyznawa że wpadały  jej w oczęta nie tylko dzieła najwyższych lotów, np. popłuczynka po Albrechcie Dürerze jej się wydała  godna uwagi. Zająca poniżej namalował akwarelą niejaki Hans Hoffmann, facet który zżynanie z Albrechta wzniósł na inny poziom. Podobnie zwróciła uwagę na "Złożenie do Grobu" pędzla Sisto Badalocchio i oraz o smutku przemijania autorstwa  Angelo Caroseliiego ( to ten poniżej z boczku ).

Jednakże naprawdę mocno i solidnie mła się zatchnęła w tym muzeum malarstwem barokowym. Zacznę z grubej rury - Michelangelo Merisi da  Caravaggio i  powalający Jan  Chrzciciel. Rozpisane na trzy kolory i mnóstwo odcieni solidne studium. Mła się wgapiała w czym szczęśliwie nie przeszkadzały jej światła, wyjątkowo w tej galerii  paskudnie rozmieszczone ( trzeba było sztuki wyczyniać żeby obrazy obejrzeć bez  blików sztucznego światła na ich powierzchni ). Caravaggio namalował cóś kole ośmiu  obrazów przedstawiających Jana Chrzciciela. Jan był dość popularnym motywem, że tak   profańsko rzecz ujmę. Jego przedstawienia są powszechne choć rzecz jasna ich koncepcja się zmieniała. Na   czternastowiecznych  czy piętnastowiecznych obrazach   dojrzały mężczyzna rozpoznawalny  był jako ten konkretny święty  po atrybutach takich jak:  miska, krzyż trzcinowy, skóra wielbłąda i żywy baranek. Najpopularniejsza malarska wizja Jana  przed kontrreformacją to scena  chrztu Jezusa dokonywanego przez Jana, czy też bardzo popularnego w czasach renesansu  niemowlęcia Jana Chrzciciela wraz z niemowlęciem Jezusem i Marią, jego matką ( grupa ta była  często uzupełniana przez  matkę Chrzciciela, św . Elżbietę ). Sam Jan na pustyni był mniej popularny, ale nie był nieznany. Dla młodego Caravaggia Jan niezmiennie był samotnym chłopcem lub młodzieńcem na pustyni. Obraz ten był oparty na stwierdzeniu z Ewangelii Łukasza, że "dziecię rosło, umacniało się w duchu a przebywało na pustyniach aż do dnia, gdy się objawiło Izraelowi".  Oprócz tych prac przedstawiających samego Jana, głównie z  wczesnych lat, Caravaggio namalował trzy sceny dotyczące Janowej śmierci:  egzekucję i dwie ponure Salome z głową świętego. Co by była  jasność Caravaggio nie był pierwszym artystą, który potraktował Chrzciciela jako tajemniczy akt męski - były wcześniejsze przykłady takiego potraktowania tematu - prace Leonarda, Rafaela, Andrei del Sarto i innych. To co odróżnia Janów Caravaggia od Janów innych malarzy to realizm  i bijący po oczach dramatyzm przedstawień. Żadnego idealizmu, chłopak z krwi i kości.  Ludzie tamtej epoki nie byli przyzwyczajeni  do takich przedstawień świętych, realizm oburzał bo pozwalał zadawać pytania na temat kondycji świętości. Zdziwne jak na  kontrreformacyjny Rzym, stąd różne problemy Caravaggia z duchowną klientelą.

Kolejne  zatrzymanie na dłużej przy obrazie miało miejsce w salce  gdzie wiszą "Rubensy". Mła oblookała te lwy i tygrysy z warsztatu, zawiesiła oko na św. Sebastianie ale dopiero  głowa starca wywołała u niej  efekt wow. Mła się kręciła i wracała do tego  obrazu ( fotka obok ). Ta pięknie malowana głowa przemówiła do mła w znacznie mocniej  niż Madonna della Paglia  Antoona van Dycka czy słynna  Madonna z Dzieciątkiem której autorem jest Bartolomé Esteban Murillo.  Jeżeli  mła  ma być szczera to jedyna Madonna która zrobiła na niej większe  wrażenie to  ta która wyszła spod  pędzla znacznie mniej sławnego malarza. Mła  pisze tu o Orazio Gentileshim, malarzu wywodzącym się z kręgu caravaggionistów, jednym z nielicznych który spod wpływu wielkiego  Michelangelo zdołał się wyzwolić. Jego Madonna z Dzieciątkiem  ( na fotce poniżej ) przypisywana  była niegdyś  Caravaggio, mła nie wie dlaczego bo odrębność malarska Orazio, jego własny styl jest w tej pracy widoczny jak na dłoni ( podobnie jest z Carosellim, jego prace też mają pewien odrębny rys, wyróżniający je  od dzieł mistrza czy innych  caravaggionistów ).  Mła się zatrzymywała co i raz przy obrazach Mattii Pretiego, Jusepe de Ribery czy ucznia Ribery, znanego ze zjadliwości i braku poszanowania  autorytetów Salvatora  Rosy ( jego  "Tortury Prometeusza" nie da się odzobaczyć, niestety, aż dziw że specjalista  od krwawych scen potrafił subtelnie malować   krajobrazy przesycone przejrzystym  powietrzem ). Mła podziwiała też elegancką "Salome" Guido Reni ( fotka poniżej na boczku ) prezentującą głowę  Jana Chrzciciela jak wypiek na konkurs ciast ( wszystko tu jest tak estetyczne  że  aż się  oczekuje z ust Jana padających słów "Pierwsza nagroda dla nas", zabójstwo w stylu soft ).

 

Największe wrażenie na mła zrobił  św. Paweł  czyli autoportret Rembrandta z 1661 roku. Po  pierwsze to jeden z bardzo nielicznych  obrazów Rembrandta  we włoskich kolekcjach ( Włosi  namiętnie zbierali  jego sztychy ale z obrazami było gorzej ), po drugie jest to Rembrandt  dojrzały i w tzw. najlepszej odsłonie ( tzn. nawet gdyby to płótno było innego autorstwa to obraz jest świetny bo jest świetny, nieważne  kto malował ) . Obraz ma  zawiłą  historię, jest to istna plątanina prawno - właścicielska w stylu horror i thriller  w jednym. Tak po prawdzie to nielegalnie był sprzedawany przynajmniej dwukrotnie. Sprzedaż która nie budzi wątpliwości to  ta której dokonała  Marie-Thérèse Gosset wdowa po dyrektorze Akademii Francuskie, która w roku 1737 sprzedała obraz za sto scudi kardynałowi  Neri Marii Corsiniemu.   Obraz jest dziś własnością Rijsksmuseum ale został wypożyczony do Galleria Corsini i jest wystawiany we Włoszech po raz pierwszy od 1799 roku.  Czasowy powrót "Św. Pawła"  Rembrandta był fetowany jako właściwe zakończenie jednej z wielu  wędrówek dzieł sztuki po rewolucjach i politycznych wstrząsach. Galeria stanęła na wysokości zadania,  obraz ma własne sale w której oprócz grafik Rembrandta są tylko dokumenty rodziny Corsini zachowane w Archiwum Corsini w San Casciano in Val di Pesa,  seria rycin z kolekcji Corsini zachowanej w Centralnym Instytucie Grafiki, oraz obraz Pietro Paolo Cristoforiego "Portret Klemensa XII z kardynałem Neri Marią Corsini" i portret Tommaso Corsiniego autorstwa Pietro Benvenutiego .  Rembrandt, który przedstawił siebie  na rysunkach,  rycinach i obrazach, tym razem przedstawia się jako św. Pawła apostoła ludu. W rzeczywistości  dopiero od 1919 roku nazywa się  ten obraz przedstawieniem św. Pawła, przedtem uważano go  po prostu za autoportret. Apostoł Rembrandta jest w więzieniu, światło z góry oświetla głowę zakrytą turbanem, rękojeść miecza i rękopis wyłaniają się z płaszcza, widoczne choć z trudem  jest zakratowane okno po prawej stronie. Widać elementy  stanowiące charakterystyczne atrybuty świętego: pisanie lub odczytywanie listów z kazaniami, więzienie, światło, które niegdyś oświetliło Szawła na drodze do Damaszku i zamieniło go w Pawła.  Sportretowany  na tym obrazie Rembrandt liczył sobie wówczas 55 lat i odarty był ze złudzeń choć  nadal jeszcze miał nadzieję ( żył wówczas jego jedyny syn Tytus, po jego śmierci trudno się dopatrzyć  choć śladu nadziei na  autoportretach Rembrandta ). To na tym obrazie widać. Mła zdumiało kolorystyczne bogactwo niby monochromatycznego obrazu. Nie dziwi się  że Rembrandt tak jak Rafael czy Leonardo podpisywał się tylko imieniem, musiał mieć  świadomość nie tylko swojej odrębności ale i wielkości. Hym... widać  że mu to ciążyło, na tym autoportrecie widać że bardzo mocno.

Jeśli chodzi o grafiki ze zbiorów Corsinich to jest sporo małych autoportretó ale nie tylko. Wśród nich wyróżniają się  słynne "Trzy drzewa"  z widokiem Amsterdamu z 1643 roku.  Jest też "Chrystus uzdrawiający chorych",  grafika znana też jako "Druk za sto florenów".  Grafika nie jest opatrzona ani podpisem, ani datą, ale uważa się że pochodzi z 1648 roku, owego roku w którym zakończyła się tzw. wojny osiemdziesięcioletnia,  prowadzona o niezależność  Zjednoczonych Prowincji od Hiszpanii. Uważana jest za najpiękniejsze graficzne dzieło artysty. Ta ksywka z florenami wzięła się stąd że rzymskiemu kupcowi, który zaproponował mu kupno partii odbitek Marcantonio Raimondiego za sto florenów, Rembrandt zaoferował w zamian tylko tę grafikę. 

Niestety wystawa prac Rembrandta jest  tylko czasowa, należy  żałować a z drugiej strony można oczekiwać inszych czasowych wystaw. Pod koniec  XVIII wieku z Włoch wyprowadzono mnóstwo dzieł sztuki za sprawą Francuzów, na ogół przywykło uznawać się Brytyjczyków i Niemców  za grabieżców  kultury, Francuzi im dorównują. Z Francji mnóstwo tego dobra się rozpełzło po  Europie i nie tylko.  Kto wie  skąd jeszcze przyjadą dzieła dawnych mistrzów do włoskich muzeów na wystawy czasowe? XVIII wieczne malarstwo w zbiorach Galleria Corsini to piękne weduty i pastele.  Weduta to nic inszego jak obraz, rysunek albo rycina, przedstawiające widok miasta lub jego fragment, często ze sztafażem czyli scenką rodzajową. Wyrosła z XVII wiecznych kompozycji malarskich łączących elementy architektury rzeczywistej i fantastycznej lub tylko fantastycznej, zwykle z przesadnie podkreśloną perspektywą ( nazywano to prospektem ). W XVIII wieku zrobił się z tego mały przemysł, weduty były chętnie kupowane - cóś jak widokówka z miejsc sławnych z urody. Przedstawiano panoramy, kosmoramy, mariny i tym podobne cudowności. Malowano przy pomocy nauki, znaczy camera obscura pozwalała na uzyskanie rezultatów jak najbardziej zbliżonych do realnych widoków. Mła Wam tu prezentuje prace których autorami są Luca Carlevarijs i Giovanni Antonio  Canal, zwany il Canaletto ( wuj Bernarda Belotto ). Pastele miłe dla oka to dla mła przede wszystkim urocze obrazki Rosalby Carriery ( fotka obok ).

Na  koniec mła przedstawi  Wam głupawkę, cóś co razem wykombinowali malarze Anton Raphael Mengs i Giovani Casanova ( brat awanturnika i bon vivanta Giacomo ). Nie do końca jest jasne  czy  praca Casanovy i Mengsa została użyta przez tego  ostatniego w porozumieniu  z Casanovą czy to był tylko i wyłącznie pomysł drogiego Giovanniego.  W każdym razie w 1758 roku  ta dwójka lub tylko jeden z nich postanowił zakpić ze znanego ze swojej archeologicznej pasji historyka sztuki starożytnej Johanna Joachima Winckelmanna. Przedstawiono  mu jako  autentyk dziełko pod tytułem "Jupiter całujący  Ganimedesa", fresk rzymski nastojaszczi.  Najśmieszniejsze  że Winckelman  dał się nabrać, no bo tu przeca mniłość homoseksualna starożytna  jak najbardziej, sam temat już wydawał mu się metryczką dzieła. Ta historyjka  skończyła się przykro,  sprawa się rypła i w 1765 roku Winckelman zerwał długoletnią przyjaźń z Mengsem. Ciężko  mu się było przyznać  przed sobą do przeceniania swojej znajomości antyku, skupił  się na dowaleniu przyjacielowi. Zdaniem mła tak dużo  poświęcił  budowaniu swojej pozycji ( w końcu był synem szewca a przyjmowano go z atencją na cesarskim dworze ) że nie rozumiał żartów ze z takim trudem zdobytego autorytetu. Takie przypadki nie są wcale  tak rzadkie, co i  raz  któś  się  obrusza za różne domniemania i "szarganie świętości". Dla mła jest tajemnicą dlaczego dziełko  tak odległe od klasycznego malarstwa rzymskiego można  było uznać za autentyczne. Hym... no ale mła jest bogatsza o wiedzę która przyszła po Winckelmanie, a właściwie za jego sprawą. Trza zatem być wyrozumiałą wobec Johanna.

I to by było na tyle o Palazzo Corsini  i znajdującej się w nim galerii sztuki. Mła posłużyła się w  tym wpisie fotami z domeny publicznej, jej aparat ładował się w mieszkanku na Castel Gandolfo.