Tivoli - Villa d'Este - część I

To wpis z tzw. wpisów istotnych bo mła pokaże Wam rzecz z tych niepowtarzalnych, choć zarazem takich  do których  co i raz się nawiązuje. Wicie rozumicie, jeden  jest ogród w Wersalu i jedna jest Villa d'Este.  Choć "cytaty" mamy na całym świecie to doskonałość oryginałów jest jedyna w swoim  rodzaju. Przeca nikt nie myśli coby dorównywać piramidom, dlaczego zatem któś miałby się   silić na to by powtórzyć dosłownie tarasowe  ogrody Villi d'Este? Jednakże przez  stulecia tworzono ogrody będące  echem ogrodów  tej willi, w człowieku drzemie chęć dorównania do tego co uznaje za doskonałość. Dla mła zobaczenie Villa d'Este od  dawna  było marzeniem do spełnienia i w końcu "nadejszła wiekopomna chwila" kiedy mogła je zrealizować. Tak naprawdę we Włoszech  są dwa ogrody które  dla mła się liczą: Villa d'Este w Tivoli i Sacro Bosco w Bomarzo, oba przypisywane Pirro Ligorio. Reszta włoskich ogrodów, piękna, cudna i  w ogóle, nie nosi w sobie jednak znamion geniuszu ( znaczy dla mła nie nosi ). Mła zacznie swoją opowieść ogrodową od przedstawienia osoby  dzięki  której ogród powstał, od kardynała Ippolito d'Este. Był potomkiem członków królewskich rodów ale i parweniuszy, szlachetków  którzy dorwali się do godności papieskiej, wnukiem markiza któremu  udało poślubić  się królewską córkę. Po babce Eleonorze Aragońskiej, córce  króla  Neapolu,  odziedziczył skłonność   do urządzania ogrodów w nieprawdopodobnych miejscach.  Dla Eleonory w Ferrarze zbudowano Loggia degli Aranci,  zwaną inaczej  wiszącym ogrodem. Było to miejsce słynne  z urody w całej Italii i poza jej  granicami. W pierwszej połowie XVI wieku był to jeden  z włoskich cudów o których chętnie słuchano w całej Europie. Po dziadkach z obu stron, Ercole I d'Este i papieżu Aleksandrze VI Borgia, miał zamiłowanie do sztuk wszelakich, po ojcu Alfonso I d'Este odziedziczył zainteresowanie  nowinkami inżynieryjnymi, po matce Lukrecji Borgii  urok i tzw. łatwość obejścia, po wuju Czarku  skłonność  do intryg.

Ippolito za młodu, znaczy po studiach w Padwie,  został przez dziadka Ercole wysłany do Francji,  coby u rodziny królewskiej wskórać wsparcie w sprawie Renaty de Valois, "heretyckiej"  księżnej Ferrary, która została kalwinistką ( do końca  życia została, ględzenie  rodziny  nic tu nie pomogło a noc św.  Bartłomieja  tylko  ją utwierdziła w słuszności własnych przekonań ). Na dworze  Franciszka I  Ippolito bardziej  niż nad sprawą  Renaty, pracował  nad sprawą własnego  kapelusza kardynalskiego,  co mu się udało  bo w roku 1535 otrzymał upragnioną godność. Nadal działał   na dworze  Francji za kolejnego jej władcy, Henryka II.  Był tak wpływowy że  został doradcą  tego  władcy oraz "facetem od załatwiania spraw króla Francji  z Państwem Kościelnym". Ambicja godna  Borgiów jednakże cechowała Ippolito, stanowiska które  piastował to nie był kres jego marzeń. Chciał być jak dziadek Rodrigo znany  jako  Aleksander VI, znaczy pragnął władać  chrześcijańskim światem. Wręcz obsesyjnie promował swoją kandydaturę na pięciu konklawe. Jednakże kardynałowie dobrze pamiętali jak  wyglądało papiestwo za czasów panowania Borgiów, wnuka  Aleksandra VI obawiali się  do tego stopnia  że  papież Paweł  IV usunął go pod zarzutem symonii z Państwa  Kościelnego i starannie zaczął sprawdzać jakość własnych  posiłków ( wiadomo że Borgiowie swoje interesy lubili załatwiać przy pomocy zatrutego żarła  lub napoju ). Kiedy kardynał zrozumiał że  z jego starań o papieski  urząd  nic  nie wyjdzie, usunął  się w coś  co on nazywał cieniem  i zaczął korzystać  z przyjemności  życia.  Nie znaczy  że wcześniej  nie korzystał, był w końcu rzymskim kardynałem swojej  epoki, na koncie miał romanse z tak znanymi damami jak Anne de Pisseleu d'Heilly czy Diane de Poiters i inszymi  paniami o mniej sławnych nazwiskach. Doczekał się córki którą wydał za hrabiego della Mirandola i opinii osoby wydającej w Rzymie i Francji najlepsze przyjątka zamieniające się w bibki, a nawet małe  orgietki. Dla potomnych jednak  to nie czar  Ippolito i jego imprezowego bytu ma największe znaczenie. Kardynał był zapalonym mecenasem sztuk i kimś na kształt  archeologa ( w XVI wieku archeologia była  zorganizowanym rabunkiem, tego  nie da się inaczej nazwać  jak wykopkami rozbójniczymi ), zostawił po sobie  więcej niż tylko wspomnienia wystawnego życia.

Ippolito usuwając  się w cień świata  polityki całą swoją energię skoncentrował  na tworzeniu pięknej oprawy dla swojego życia. Z tego czystego egotyzmu powstały takie cudeńka jak: La Delizia di Belfiore, pałac San Francesco w Ferrarze, Villa d'Este w Tivoli. Zostawił swój ślad także we Francji, zamek Fontainebleau i jego ogrody sporo mu zawdzięczają. Jako "archeolog" wyżywał się głównie w wykopaliskach w Santo Stefano Rotondo , nad rzeką Esquiline oraz "restaurując" Villa Adriani ( to z Villa Adriani pozyskał ten cud na fotce  obok, fragment  rzymskiego fresku przedstawiającego ogród ). Prace nad  Villa d'Este powierzył Pirro Ligoro, postaci równie barwnej  jak on sam. Pirro wywodził się z neapolitańskiej  rodziny szlacheckiej w związku z czym pobierał wykształcenie, także to artystyczne, w domu, nie mając żadnego doświadczenia zdobytego w rzemieślniczych warsztatach co skończyło się tym że jego pierwsze prace malarskie nie dotrwały do naszych czasów. Ippolito zatrudnił go chyba wyczuwając w nim kogoś sobie duchem pokrewnego, do nadzorowania wykopalisk w Villa Adriana ( co nie wyszło z czasem na dobre Pirro, gdyż znęcony zyskami ze sprzedaży antyków postanowił produkować fałszywki na czym go złapano ). Troszkę  z Pirro był dyletant, troszkę gawędziarz sprzedawca, całkiem  nie troszkę prawdziwy artysta kiedy mu się chciało. Dziełem jego życia jest willa zaprojektowana dla kardynała w miejscu, które dawniej było siedzibą rzymskiej willi. A wszystko zaczęło się od  tego  że  papież Juliusz III del Monte chciał podziękować kardynałowi d'Este za istotny wkład dokonany  w jego wybór  na tron Piotrowy w roku 1550. Mianował  kardynała namiestnikiem dożywotnim dla Tivoli i jego okolic.

Kardynał przybył do Tivoli  i dokonał tam triumfalnego wjazdu po czym zonk... odkrył że musiałby mieszkać w starym i niewygodnym klasztorze przy kościele Santa Maria Maggiore, zbudowanym wieki wcześniej przez benedyktynów a obecnie utrzymywanym przez franciszkanów i tylko częściowo przystosowanym do zamieszkania przez "kogoś  lepsiejszego" ( ten klasztor  został zbudowany  w IX wieku kiedy mnisi o wygodach nie myśleli  a franciszkanie którzy go otrzymali w 1256 roku hołdowali ubogiemu życiu ). Ippolito był przyzwyczajony do wygódek rezydencji  w swojej Ferrarze, a także w Rzymie więc się wziął i zestresował. Jednakże  klimat Tivoli i jego bliskość  od  Rzymu wydały mu się odpowiednie, a ponadto jako  wielki miłośnik rzymskich starożytności  był bardzo zainteresowany znaleziskami w które obfitowała ta okolica. No a poza tym Herkules, bohater i obrońca regionu Tiburtina, w którym znajduje się willa,  był uważany także za przodka rodziny d'Este - stąd u nich taka popularność imienia  Ercole ( znaczy jak najbardziej Ippolito mógł czuć się  "u siebie"  ). Kardynał postanowił więc przekształcić klasztor w willę"w stylu rzymskim". Miała  to być  bliźniacza budowla  tego wspaniałego pałacu, który jednocześnie kardynał  budował w Rzymie, w Monte Giordano. Plan był taki że  rzymski pałac miał służyć do "oficjalnych" przyjęć w mieście, a willa w Tivoli miała być przyjemnym miejscem na dłuższe i bardziej swobodne spotkania. To nie przypadek, że miejsce, w którym powstała willa, nosiło nazwę Valle Gaudente. Budowa willi nie była jednakże sprawą łatwą,  co i raz perypetie kardynała gubernatora miały wpływ na budowę (  najpierw to odwołanie w 1555 oku  przez papieża Pawła IV Carafę , potem złe stosunki papieża  Piusa V z Francuzami, które  rzutowały  na sytuację kardynała postrzeganego  jako zdecydowanie profrancuskiego polityka ).  Jakby było mało konieczne okazało się wykupienie pod  teren nowej willi niezbędnej ziemi od dwóch kościołów należących do dwóch różnych zakonów, co trwało aż do 1566 .  Następnie trzeba  było wody rzeki Aniene  poprowadzić nowymi tunelami odchodzącymi od wodospadów, co było sprawą kosztowną. Także  materiały budowlane stwarzały problemy,  pozwolenie uzyskane od  Senatu Rzymu , aby skorzystać z okładzin trawertynowych  z grobowca Cecylii Metelli na budowę willi, zostało uchylone.

Tak po prawdzie  to kardynał ledwo zdążył z  uroczystą inauguracją willi, która odbyła się we wrześniu 1572 roku z okazji wizyty papieża  Grzegorza XIII. Ponoć "w noc przed przybyciem papieża" kończono budowę wspaniałej fontanny z czterema smokami herbowymi Grzegorza XIII. Długo Ippolito się swoją willa nie nacieszył,  zmarł 2 grudnia 1572roku. Po jego śmierci willa  przypadła kardynałowi z rodu d'Este Ippolitowi II, po nim otrzymał  ją  bratanek Luigi d'Este, tyż  kardynał,  a po nim kardynał Alessandro d'Este  w którego rękach władanie willą, Tivoli i okolicami pozostało do 1624 roku . Temu  ostatniemu udało się zachować własność willi dla  domu Este nawet wtedy, gdy w przyszłości rodzina nie była już reprezentowana w kolegium kardynałów.  Rodzina d'Este nadal upiększała  i konserwowała urodę willi, np. kardynał Rinaldo d'Este ( 1641-1672 ), który zlecił Gian Lorenzo Berniniemu zbudowanie fontanny Bicchierone i wodospadu fontanny Organów.  Niestety kiedy willa została  przekazana Habsburgom ( w 1796 roku Habsburgowie objęli w posiadanie willę po tym jak Ercole III d'Este zapisał ją w spadku swojej córce Marii Beatrice, poślubionej Arcyksięciu Ferdynandowi ), instalacje  wodne uległy zniszczeniu, a zbiory antykwaryczne rozproszeniu.  ta smuta trwała aż do momentu kiedy w połowie XIX wieku zakochał się w niej kardynał Gustav Adolf von Hohenlohe-Schillingsfürst , który postanowił przywrócić jej  dawny blask. Aż  do końca XIX stulecia (  do śmierci kardynała w 1896 roku ) trwało odradzanie się tego feniksa z popiołów. Willa stała się w tym  czasie miejscem w którym wypadało być, odwiedzali ją możni tego świata jak i artyści, między innymi Franiszek  Liszt, który zainspirował się atmosferą willi co znalazło  odbicie  we  fragmentach Années de Pèlerinage ( Troisième année: Aux cyprès de la Villa d'Este, Thrénodie I - Aux cyprès de la Villa d'Este, Thrénodie II - Les jeux d'eaux à la Villa d'Este ).

Ostatnim prywatnym właścicielem willi był arcyksiążę Francesco Ferdinando d'Asburgo-Este , następca tronu Cesarstwa Austro-Węgierskiego ( znaczy niepoczciwy myśliwy Franciszek Ferdynand zastrzelony w Sarajewie ). Sknera usiłował się  pozbyć domu kosztownego w utrzymaniu, sprzedając go państwu włoskiemu za ogromną sumę dwóch milionów lirów,  na co włoski rząd cóś nie bardzo chciał  przystać. Zabójstwo arcyksięcia w Sarajewie 28 czerwca 1914 rozwiązało sprawę sprzedaży.W 1918 roku, po I wojnie światowej, willa została po prostu przekazana państwu włoskiemu, które rozpoczęło gruntowne prace renowacyjne. W latach 1920-1930 zostały całkowicie odrestaurowane i udostępnione do zwiedzania dla publiczności zarówno  budynek jak i ogrody. W 1928 roku rząd włoski  powierzył wykonanie fresku w sali pałacowej na temat sztuki i rzemiosła futurystycznemu malarzowi Emilio Notte. Po drugiej wojnie światowej przeprowadzono kolejną serię renowacji, aby naprawić szkody spowodowane przez  bomby, które spadły na kompleks podczas alianckich nalotów. Od września 2016 roku Villa d'Este jest połączonaw ramach jednego zarządu z monumentalnymi obiektami Villa Adriana, Sanktuarium Ercole Vincitore, Mensa Ponderaria i Mauzoleum Plauzi. Instytut nadał sobie nazwę VILLAE, nawiązując do specyfiki obiektów którymi zarządza. Dżizaas i mła zaczęły zwiedzać obiekt nieco ahistorycznie bowiem dziś do willi wchodzi się przez drzwi na Piazza Trento, obok wejścia do kościoła Santa-Maria Maggiore. W czasach kardynała Ippolito d'Este wejście to było rzadko używane. Goście przybywali raczej od strony ogrodów i wdrapywali się po schodach do willi, przy okazji wdrapywania się oglądając fontanny i posągi. Drzwi do willi pochodzą z 1521 roku, z okresu przed Ippolito, co może osładzać "nie takie właściwe" jej poznawanie. Foyer za nimi ma malowane sklepienie, które niegdyś pokryte było freskami, niestety w dużej mierze zniszczonymi przez bombardowania w czasie II wojny światowej. 

Willa rzeczywiście  odjechana, zupełnie inny renesans  niż ten  do którego człowiek  się przyzwyczaił oglądając polskie zabytki. A właściwie  to nie renesans, to już włoski manieryzm pięknie dojrzały. U nas w tm czasie  dogasał dopiero  późny renesans, w Italii  od dawna  budowano, rzeźbiono i malowano w innym stylu. Plany budynku willi zostały wykonane pod kierunkiem architekta-inżyniera Ferrarese Alberto Galvaniego,  który był nadwornym  architektem rodu  d'Este. W 1565 i 1566 roku rozpoczęto prace nad dekoracją wnętrza willi. Dekorację wykonał zespół malarzy pod kierunkiem Livio Agresti da Forlì,   Girolamo Muziano i Federico Zuccari. Prawdziwą ucztą dla oczu są wnętrza piano  nobile, szczególnie te pokoje które były przygotowywane z okazji wizyty Grzegorza XIII, całe we freskach. Czas uszlachetnił  barwy malowideł, mła przypominał się stare, spłowiałe gobeliny nadające olbrzymim wnętrzom ciepło.  Tu pomieszczenia są mniejsze, bardziej kameralne  a freski jeszcze je optycznie zmniejszają. Mimo tzw. podniosłych tematów wnętrza sprawiły na mła wrażenie sielskich, rzeczywiście willowych. W skład zespołu malarzy i sztukatorów którzy pracowali nad upiększaniem willi w w latach 1567-1572 oprócz wymienionej wcześniej trójki  malarzy wchodzili:  Cesare Nebbia, Durante Alberti, Metteo Neroni. Do malarzy dołączyli rzeźbiarze Giovan Battista della Porta,  Pirrino del Galgliardo, Gillis van den Vliete, Giovanni Malanca i Pierre de la Motte. Ponadto przy willi pracowali twórcy  ceramiki i mozaikarze. System klimatyzacyjny  budynku był dziełem inżynierów ( pod  kierunkiem Pirro Ligorio, który był pierwszym i najważniejszym  projektantem całości ), pomiędzy ścianami willi  przepływała woda która zasilała fontanny znajdujące  się zarówno wewnątrz  jak i na zewnątrz  budynku. 

No i dochodzimy do tego co stanowi o wyjątkowości Villa d'Este, co czyni ów zespół architektoniczno - ogrodowy miejscem o niepowtarzalnej urodzie - do kwestii fontann. Niezwykły system fontann tak w skrócie można opisać istotę tej willi. Pięćdziesiąt jeden fontann i nimfeum, 398 wylewek, 364 dysz wodnych, 64 wodospady i 220 niecek zasilanych przez 875 metrów kanałów, kanałów i kaskad, a wszystko to działa tylko napędzane siłą grawitacji, bez pomp. Inżynieryjne cudo! Pirro Ligorio z pomocą Tommaso Chiruchi z Bolonii, jednego z najbardziej znamienitych  inżynierów hydraulików XVI wieku i z Claude Venardem, który był twórcą organów hydraulicznych, stworzyli coś co przez następne dwa stulecia naśladowano w ogrodach całej Europy. Oczywiście urządzenia wodne stosowano i w innych włoskich ogrodach tej epoki ( należy wspomnieć o ogrodach wodnych Villa Lante, Villa Farnese w Caprarola i Villa Aldobrandini i Torlonia we Frascati ), jednakże nigdzie "teatr wód" nie osiągnął takiej doskonałości jak w Villa 'd'Este.  Giochi d'acqua czyli "gry wodne", te wszystkie urządzenia wodne, które zostały wprowadzone do manierystycznych włoskich ogrodów w połowie XVI wieku, w Villa d'Este zaczynają się już w budynku.  Na dawnym dziedzińcu klasztornym, otoczonym arkadową  galerią  zbudowaną w latach 1566–67  znajduje  się Fontanna Wenus ( fotka nr 2 ), jedyna fontanna w willi, która zachowała swój pierwotny wygląd i dekoracje. Fontanna ta została zaprojektowana przez Raffaelo Sangallo w latach 1568–69, znajduje  się na ścianie dziedzińca.  Jest obramowana dwiema kolumnami doryckimi i zwieńczona marmurowym popiersiem cesarza Konstantyna z IV wieku. Wewnątrz niszy mamy przedstawienie  grotę z wyrzeźbionymi stalaktytami i figurę, która podobna jest nieco do  hellenistycznego przedstawienia  Śpiącej Ariadny z Watykanu. Centralnym elementem fontanny jest rzymski posąg śpiącej Wenus ( tak po prawdzie to identyfikuje się ją jako nimfę lub genius loci ), wykonany w IV lub V wieku. Bardzo antyczne jest to wszystko.  Woda jest wylewana z wazonu obok niej do rzymskiego sarkofagu z białego marmuru  z II wieku, ozdobionego  dwiema głowami lwów.  Podstawę fontanny zdobi płaskorzeźba ze sztukaterii, niegdyś złocona, przedstawiająca białe orły heraldyczne rodu d'Este.

Wewnątrz budynku na piętrze poniżej osobistych apartamentów kardynała znajduje się wąski korytarz ( fotka nr 25 ) z wysokim sklepieniem, do którego wpada światło z szeregu otworów prowadzących na dziedziniec powyżej. Sklepienie korytarza zdobią mozaiki z końca XVI wieku przedstawiające pergolę zamieszkaną przez kolorowe ptaki ( przez co korytarz zyskuje taki ogrodowy charakter ) . W korytarzu znajdują się trzy fontanny o nieco rustykalnych formach, przedstawiające miniaturowe groty otoczone kolumnami. W Sali Wenus pierwotnie stała duża fontanna, ze sztucznym niby urwiskiem  i wyobrażeniem groty wykonanym  w stiuku. Fontanna zawierała misę z wodą i klasyczny posąg śpiącej Wenus, ale w XIX wieku misa  została usunięta  a Wenus, którą "wycięto" po śmierci kardynała, została zastąpiona dwoma nowymi posągami pokoju i religii, podobnymi  do  tych  z  groty w Lourdes.  Bardzo pobożnie i  zupełnie  nie w stylu Ippolito. Oryginalna  czyli z czasów Ippolito to w tej sali jest teraz  podłoga z terakoty z  białym orłem rodziny d'Este ( oni mają dużo zwierzątek heraldycznych, są  orły, hydry i insze takie ). Nieco późniejsza  dekoracja jest  na sklepieniu -  XVII-wieczny obraz na suficie przedstawiający anioły ofiarujące Wenus kwiaty. Mła oczami wyobraźni ujrzała jak to drzewiej mogło  wyglądać - miodzio, uczta dla oczu. Teraz tylko nędzne resztki  po uczcie.

Znacznie lepiej, bardziej w stylu Ippolito prezentuje  się fontanna w Sali  Fontanny. Komnata była używana przez kardynała Ippolito jako sala przyjęć dla gości, którzy właśnie przydreptali przez ogród, a także wykonywano w niej  koncerty  i wydawano słynne bankiety ( choć króciutko bo Ippolito był już mocno schorowany, podagra i te sprawy ) . Sala została zbudowana w latach 1565-1570, prawdopodobnie przez Girolamo Muziano i jego zespół artystów. Centralnym elementem jest fontanna ścienna, pokryta wielobarwną ceramiką , rzeźbiona, inkrustowana kawałkami szkła, muszelkami i kamieniami szlachetnymi, a zwieńczona białym orłem  rodziny d'Este. Fontanna została wykonana w 1568 roku przez Paolo Calandrino. Basen fontanny spoczywa na dwóch kamiennych delfinach. Płaskorzeźby w centralnej niszy przedstawiają fontannę tzw.  akropolu tyburtiańskiego i Świątynię Sybilli.  Odjazd całkowity, należycie korespondujący z dekoracją sali ( na pozostałych ścianach wizerunki domu i niedokończonego ogrodu i fontann oraz mały pejzażyk  na przeciwległej do  fontanny ścianie,  willi Ippolito w Rzymie, na wzgórzu Kwirynał;  na sklepieniu mitologia , Synod  Bogów  to się nazywa - tradycja głosi, że obraz Merkurego jest autoportretem Muziano.  Fresk wzorowany jest na dziele Rafaela w Loggii Psyche  w Villa Farnesina w Rzymie. Sala łączy się z loggią ogrodową i schodzącymi  do ogrodu schodami. Widok z loggii  jest rzeczywiście piękny. No i tyle o domowych  fontannach.

Udostępnione do zwiedzania sale willi to znajdujące się na piętrze osobiste apartamenty Ippolito. Największe wrażenie robi sala używana do przyjęć z której okien rozciąga się spektakularny widok na ogród poniżej i okolicę, w tym także Villa Hadriana. Ściany, dziś bez ozdób, pokryte były niegdyś złoto - zielonym kurdybanem z orłami rodziny d'Este. Sklepienie sali nadal pokryte jest fryzem i freskami na temat cnoty, namalowanymi w dwudziestu różnych personifikacjach. Zostały zaprojektowane przez Livio Agresti w 1568 roku. Inne motywy to krajobrazy ze zrujnowanymi świątyniami, zainspirowane krajobrazem Tiburtiny. Mały przedsionek obok salonu zdobi fryz, a sklepienie ozdabia więcej personifikacji cnót. Te cnoty były jak najbardziej na miejscu, przedsionek bowiem prowadził do Sypialni Kardynała, który do cnotliwych nie należał ( taka przypominajka naścienna ). Sala została urządzona w 1576 roku. Ściany sypialni były pierwotnie pokryte srebrno - złotym kurdybanem. Najbardziej charakterystycznym elementem sali jest kasetonowy drewniany strop, złocony i pomalowany "herbowo" - znaczy orzeł d'Este otoczony gałązkami pigwy, do tego kapelusz biskupi i motto rodziny d'Este - "Ab insomnia non custodita dracone" - werset z Owidiusza odnoszący się do smoka strzegącego ogrodów Hesperyd. Kobiece postacie reprezentujące różne aspekty cnót zajmują rogi pokoju. Prywatne apartamenty uzupełnia biblioteka i mała kaplica, której ściany zdobią freski przedstawiające mieszankę symboliki klasycznej i chrześcijańskiej ( znaczy Sybille i i prorocy, a na sklepieniu znajduje się fresk przedstawiający koronację Marii Panny ). Z apartamentów Ippolito można było przejść z do Gran Loggia opartej na tarasie poniżej i zaprojektowanej w formie łuku triumfalnego.

Apartamenty piano nobile  to Sala  Noego (  freski zaprojektowane na wzór tkanin dekoracyjnych, splecionych ze scen klasycznych pejzaży, ruin, wiejskich  domów i sielskich  scen obejmujących całe sklepienie i ściany )  datowana na 1571, z dekoracją przypisywaną Girolamo Muziano, który słynął z podobnych scen weneckich krajobrazów. Głównymi przedstawionymi scenami są Cztery Pory Roku, alegorie roztropności i wstrzemięźliwości oraz centralna scena  z Arką Noego wkrótce po jej wylądowaniu na górze Ararat.  W następnej Sali Mojżeszowej pośrodku sklepienia znajduje się fresk przedstawiający Mojżesza uderzającego laską w skałę i przynoszącego wodę dla ludu Izraela . Była to aluzja do kardynała, który przyniósł wodę do ogrodów willi, nakazując przeprowadzenie jej kanałami z rzeki. Inne panele przedstawiają sceny z życia Mojżesza, siedmiogłową hydrę , emblemat rodziny Ercole I d'Este, przodka Ippolito oraz fantastyczne krajobrazy.  O  Sali Wenus już Wam pisałam, tak jak i o Sali Fontanny. Za to nie pisałam o dwóch Salach Tiburtiny, które  powstały w tym samym czasie, przed rokiem 1569  a które zdobione  były  przez zespół malarzy którymi zarządzał Cesare Nebia.  Ściany pokryte są malowanymi elementami architektonicznymi, w tym kolumnami i drzwiami oraz misternymi malowanymi listwami i elementami rzeźbiarskimi. Kwiatowe wzory wypełniają przestrzenie między malowaną architekturą, ale dodano tu także takie  elementy jak  medaliony czy maski.  Tematy malarskie w  tych dwóch pokojach to  ilustracje mitologii i historii regionu Tiburtina, szczerze  pisząc to mła się pogubiła kto z kim i co oraz kiedy i gdzie ( no tylko tyle pewne że to  Tiburtina ).  Sala Herkulesa pochodzi z  lat 1565-66, a tjej dekoracja przypisywana jest  Muziano. Malowidła na suficie przedstawiają osiem prac Herkulesa, otoczonych przedstawieniami krajobrazów, starożytnej architektury oraz łask i cnót. Centralny obraz sklepienia przedstawia Herkulesa witanego na Olimpie przez bogów. Dekoracja Sali Szlachetności  było dziełem innego artysty, Federico Zuccari i jego zespołu malarzy. Centralny fresk na sklepieniu przedstawia "Szletność na tronie z Wolnością i  Hojnością". Na ścianach znajdują się przedstawienia popiersi Platona , Pitagorasa , Diogenesa , Sokratesa i innych filozofów klasycznych, Łask i Cnót oraz Diany z Efezu , bogini płodności, która ma również poświęconą jej fontannę w ogrodzie. Sala  Chwały została ukończona między 1566 i 1577  rokiem przez ośmiu artystów  pod  kierownictwem Federico Zuccari Jest to arcydzieło rzymskiego malarstwa manierystycznego, z malowanymi iluzjami drzwi, okien, gobelinów, rzeźb i przedmiotów codziennego użytku używanych przez kardynała. Główny obraz sklepienia, Alegoria Chwały, zaginął ale istnieją alegoryczne przedstawienia cnót, czterech pór roku oraz religii, wielkoduszności, fortuny i czasu. Sala Myśliwska powstał później niż w inne sale, po śmierci  Ippolito, na przełomie  wieków XVI i XVII i jest utrzymana  w innym stylu.  Są w niej sceny myśliwskie, wiejskie krajobrazy, trofea myśliwskie i  co troszki zdziwne - sceny bitew morskich.

Z budynku willi do ogrodu prowadzą schody z trawertynu, zwane "ślimakami". Pierwotnie zostały zbudowane po to żeby  uzyskać dostęp do kortu pallacorda , przodka tenisa,  gry którą Ippolito sprowadził do Włoch z francuskiego dworu. Ale o ogrodzi mła napisze w nowym wpisie, Villa d'Este się w jednym wpisie  nie pomieści.