Czuję przedwiośnie - lutowe zasiewy roślin jednorocznych i dwuletnich

Na dworze zima, zapowiadajo że dopiero po dwudziestym będo solidne mrozy a ja tu, Panie tego, wyraźnie czuję że czas na przedwiośnie. Tak jak obiecawszy przedstawiam wstrząsający reportaż z zasiewania jednorocznych i dwuletnich ( oraz tradycyjne pieprzenie o historii roślin ).  Bywszy z Mamelonem na rynku w Pabianicach, naszym ulubionym  miejscu polowań na wysorten und odzyskien i przy okazji wszedłwszy do sklepu z nasionkami  i zakupiwszy co nieco. Udało się nabyć część z tego co sobie uplanowałam,  a nawet zaekscesować. Znaczy kupiłam  czego nie planowałam ale co mi w ślepia wlazło a mianowicie  malwę Alcea rosea o pełnych , białych kwiatach. Tak ją sobie uwidziałam na tle mojego czerwonego muru. Kfioty pełne  nie są szczególnie przyjazne owadom ale u mnie dużo innych roślin z pylnikami na wierzchu a poza tym coś mnie w tym roku  kuszą wiktoriańskie klimaty ( rośliny  o kwiatach  wypełnionych płatkami do niemożliwości to było to co w wiktoriańskiej Anglii uchodziło za najwyższą  urodziwość i  w ogóle must have w każdym  porządnym ogrodzie - tak  ku przypomnieniu, bo pisałam  już o tym nie raz i nie dwa ). Ogród a właściwie  to Podwórko jeszcze jedną  roślinę o pełnych kwiatach zniesie. Dokupiwszy groszku pachnącego, ciekawe co wylezie z tych nasionków bo nazw odmianowych, poza jedną, nie posiadają.  Nabywszy też wyżlin większy Antirrhinum majus o kremowych kwiatach, pod którą to zdziwnie brzmiącą nazwą ukrywa się  lwia paszcza pospolicie porastająca ogrody naszych prababek i babek.

 Nasienne zakupy zakończyłam rzuceniem się na naparstnicę  o białych kwiatach Digitalis purpurea 'Albiflora', żaden tam wielki rarytet ale spotkać w sklepach ogrodniczych  najbliższych domku cóś niełatwo. Malwa i naparstnica zakwitną dopiero w przyszłym sezonie ale wyobraźnia  pracuje  na pełnych obrotach i już widzę te łany na Podwórku i w Alcatrazie. Po zakupie nasionek popełniłyśmy  grzech ciężki bo skusiło nas na paprocie podpędzane w doniczkach. Taa, wylazłyśmy z japońskimi wietlicami i czerwonozawijką ( bo ja dużo tego potrzebuję a Mamelon się zapatrzyła ). Jak do tego  dodać grzeszenie samodzielne Mamelona, z którego dostało mi się kapersem z piwonią 'Top  Brass' i ciemiernikami, które kupujemy od początku roku to wygląda na to że właściwie ogrodowy sezon u nas  już trwa. U Mamelona  w pieleszach domowych sytuacja przedstawia się następująco: Sławencjusz jest podłamany, doniczki będą pałętać się po domu, na kompie i lustrze poprzyklejane przypominajki( "Nie daj zginąć sadzonce, podlewaj!" ), psy szczęśliwe bo do domu przyszło nowe ( dziewczynki  uwielbiają nowości ), Mamelon rozważa zażywanie ekstraktu z Ginko biloba, wiadomo na co dobrze  działającego.  U mnie doma entuzjazm totalny, Ciotka Elka ćwierka bo malwy,  Małgoś - Sąsiadka  ćwierka  bo peonia i lwia paszcza ( ta ostatnia jest określana przez nią "kwiatem dzieciństwa" ), koty ćwierkają bo peonia  ma solidne  kły i już można bawić się w psa ogrodnika ze mną pilnującą by nikt kłów kłami nie potraktował. Ja ćwierkam bo za oknem śnieg a ja tutaj , Panie tego, w doniczkach i  szklarenkach działam. No wiesna, wiesna!

A tak w ogóle to poszperwaszy jak to zaprawdę było z tymi jednorocznymi cudnie kwitnącymi w naszych ogrodach, swojskimi tak że  bardziej szczerzepolsko się nie da. Hym... importy jak się okazuje opanowały podstępnie rodzimą glebę w ogrodach. Taka na ten przykład maciejka Matthiola bicornis, czyż może być  coś bardziej "naszego" niż ogrodowa woń wieczorna  letnich miesięcy?  Nieważne  że  Anglicy i  Niemce tyż sieją, maciejka polska jest a juści! A tak faktycznie to maciejka jest przybłędą i to takim nowszej daty. Pochodząca  z terenów Afryki Północnej, Azji Zachodniej, Arabii Saudyjskiej, Kuwejtu i Grecji roślina przywędrowała do nas stosunkowo  późno, bo ponoć w XVI wieku nie była  u nas jeszcze znana. Nazwę zawdzięcza niejakiemu Pierandrea Matthioli ( Karol Linneusz w XVIII stuleciu nazwał Matthiola na cześć tego  XVI wiecznego botanika rodzaj Lewkonia ), temu samemu który na dwór cesarski w Pradze sprowadził nieznane  wcześniej w naszej części  Europy tulipany, hiacynty i narcyze. Sporo ciekawych egzotów z terenów Imperium Osmańskiego, które dziś są swojakami Matthioli otrzymał od lekarza  ambasadora sułtana tureckiego. Z Pragi do Polski to już blisko, więc przynajmniej niektóre z egzotycznych roślin się tą drogą do nas dostały ( być może za sprawą kolekcjonerskiej pasji Anny Wazówny ).

A inna królowa zapachu,  dziś prawie zapomniana rezeda wonna Reseda odorata, tyż , Panie tego,  łobce to bo pochodzi z Libii i Grecji. A przeca u nas w poezji uwieczniona:

 "Nie wiem, jak rosną: lecz że mszyste,
Gąbczaste, wilgotne i porzyste,
Jakby szczeliny w nich otwarto,

By chłód chłonęły i ciemń nocną -
I że są rdzawe, więc w pobliżu
Musi być woda zielonkawa,
Staw zarzęsiony, zgniła trawa
I jar bedoński na Zakrzyżu
- I stąd ten przyrodzony wyrzut,
I leśność kwiatu stąd wynika
(Za pozwoleniem botanika,
Który mi tutaj racji nie da,
Bo - ogrodowa jest rezeda).
A pachnie - - Właśnie? Jak opiszę
Woń, którą kwiat swobodnie dysze?
Ile słów trzeba i łamańców?
Jaki zawiły sprzęgnąć muszę
Metafor i porównań łańcuch!
Jak mózg utrudzę i wysuszę,
Zanim wykrętnie i wymyślnie
Pióro tę woń w wyrazy wciśnie,
W słowa bezradne i bezsilne,
W fałszywe słowa i omylne,
Co już, tuż-tuż, są niby blisko,
Już wlazły w kwietny pył jak osa -
- I nic. A przytknąć kwiat do nosa,
Powąchać raz - i wie się wszystko."

Ech, strofy mistrza Juliana, człowiek się łapie  że ma  ochotę sadzić wg.  poema "Kwiaty Polskie"
 "Na róż z rezedą dwugłos miękki
(Rzekłbyś: jak lody malinowe
Z pistacjowymi)."

Dziś niestety woń rezedy, podobnie jak zapach roztaczany przez wieczornik damski czy lak to właściwie  pieśń przeszłości, maciejka nam się tylko  jeszcze ostała ( ciekawe jak długo wytrzyma napór tyrawniko - tujaczyzmu?  ). Chyba poszukam rezedowych nasion, zanim rezeda wonna wyleci z naszego  przemysłu nasionkowego jako  roślina niepokupna i  absolutnie nikomu do szczęścia niepotrzebna. Dobra, dosyć tych zapachowych treści, przystąpmy do obmawiania  takich jednorocznych co to nie pachną zbyt mocno i pięknie ale mimo tego cieszą się sławą "chwały rabaty". Lwie paszcze pochodzą z basenu  Morza Śródziemnego,  naturalnie występują od Maroka i Portugalii poprzez południową Francję, na wschodzie zakres występowania sięga do Turcji i Syrii. W cieplejsze lata udaje się lwie paszcze zimować w gruncie, robią wtedy za to czym w zasadzie są  - za bylinę. No ale nie zawsze ma się szczęście do pogody. Potworne lwio paszczowe czaszeczki czyli nasienniki kuszą do suszenia  ( żeby tak czymś w  okolicach  Halloween  wazony poubierać, he, he ) ale rzadko się zdarza ogrodnik  który powstrzymałby się przed cięciem przekwitłych pędów  w nadziei na ponowne kwitnienie rośliny. Ja, podobnie jak pewna anielska stara panna, lubię lwie paszcze kwitnące w pastelowych odcieniach.  Mam wrażenie  że część mojej  rodziny nie podziela  mojego gustu i uznaje za prawdziwe i  godne  nazwy tylko te ciemne, najlepiej o wiśniowo - bordowych kwiatach ( he, he, he,  Jane Marple  narzekała  że  ogrodnicy uwielbiają ten murderczy coolorek ), Małgoś - sąsiadka kocha wszystkie - bez względu  na kolor i rozmiar. W końcu kwiat jej dzieciństwa, kwiaty dzieciństwa  na starość podobają się człowiekowi najbardziej. Przykładem  nagietki, kwiaty ogródkowe dzieciństwa Doro  i mojego. Niby w ogrodach od zawsze  ale naprawdę nie od zawsze. Calendula officinalis to przybysz z krajów śródziemnomorskich. Roślina zawitała do nas dawno, dawno temu, w czasach średniowiecza wraz z przybywającymi na teren  Polski zakonnikami ( mniszki i mnisi próbowali  uprawiać u nas wiele  roślin rodem z regionu śródziemnomorskiego  - niektóre udawało się zimować, inne pozostały w naszych warunkach roślinami jednego roku ). Tak pasująca mi  do nagietków nasturcja Tropaeolum majus  ( dzieciństwo Mamiego, no i moje też ) to z kolei w porównaniu z nagietkiem  świeżynka na  naszych  rabatach. Pochodzi z zachodniej części Ameryki Południowej, znaczy egzot totalny w w Europie znany od pięciu stuleci z niewielkim hakiem. Do naszej części Europy przywiózł ją   w roku 1684 Bewering, facet  z Holandii  rodem. Przedtem, w XVI wieku   i owszem sadzono nasturcję ale tą zwaną mniejszą Tropaeolum peltophorum albo tą którą dziś nazywamy nasturcją kanaryjską Tropaeolum peregrinum . Nasturcje o większych kwiatach i liściach, popularne ogrodowe ozdóbstwo w cieplejszym klimacie dziczejące ( nasturcja to też po prawdzie bylina, tylko w naszym zimnisku udaje roślinę jednoroczną ) to często efekt krzyżowania gatunków. A kosmosy amerykańskie, a astry chińskie i goździki pseudobrodate ( bo powstałe ze skrzyżowania Dianthus barbatus z goździkiem chińskim albo kartuzkiem ) i  chabaud zwane szabotami ( Dianthus caryophyllus  skrzyżowany z Dianthus  fruticosus ) ? A cynie wytworne, z lekka śmierdzące  aksamitki, lobelie, nikotiany, suchołuski, słoneczniki? Wszystko przybysze zza gór, zza mórz, zza horyzontu. I to wszystko rosło  sobie  bezproblemowo na kwartałowych rabatach ogrodów  dzieciństwa Mamelona, Doro i mojego. Cztery dychy ledwie minęły i co? Latam jak kot z pęcherzem za ciekawymi odmianmi groszku, planuję ściepę z Agniechą  na zakup zagramaniczny bo u nas z uprawą jednorocznych  coraz bardziej krucho. Chyba dlatego sieję  w tym roku  jednoroczne coby  dać odpór łatwiźnie tyrawnikowo - tujaczej , bo roboty w ogrodzie dużo i po prawdzie to ja z bylinami mam mnóstwo "uciechy kręgosłupa". No ale  dać zejść tradycji bez walki się nie godzi - dopisuję maciejkę do listy zakupów! W końcu ją prosto  w grunt się sieje ( najlepiej co parę tygodni, pachnie wtedy jeszcze w listopadzie - jak ciepły ).